K. Dlaczego instytucję legalnej wykładni ustaw podnosisz przy omawianiu każdej sprawy o prawnym charakterze?
TMN. Przyjmując, że prawo uchwalamy po to, aby było przestrzegane, a formuła sprawiedliwości wymaga identycznego jego zastosowania w analogicznych sprawach co do stanu faktycznego, to niezbędna jest dla zapewnienia tych zasad legalna wykładnia ustaw.
K. O ile mi wiadomo, w takich państwach jak Wielka Brytania, Francja, czy Niemcy legalna wykładnia ustaw nie funkcjonuje, a one mienią się dzisiaj a także historycznie oazami demokracji, to po co nam akurat ta wykładnia?
TMN. Pozwól, że nie będę się zajmował obcymi systemami prawa, których w szczegółach nie znam, lecz skoncentruję się na naszym systemie prawnym, w którym instytucja legalnej wykładni ustaw już z powodzeniem do 1997 r. obowiązywała.
K. Jakieś odniesienie się do innego modelu prawnego jest chyba potrzebne dla lepszego zobrazowania zjawisk negatywnych wywołanych brakiem tej instytucji prawnej?
TMN. Masz rację. Wobec tego, odniesienie takie będę czynił do prawa Unii Europejskiej, które z racji naszego członkostwa jest, a co najmniej powinno być Czytelnikowi cokolwiek znane.
K. Zacznę od prostego pytania – po co przeciętnemu obywatelowi potrzebna jest legalna wykładnia ustaw i jakie namacalne codziennie korzyści można z niej odnieść?
TMN. Poruszyłeś złożony aspektowo temat, któremu można poświęcić wiele rozmów. Zacznę od najprostszego przykładu. Funkcjonowanie w Polsce legalnej wykładni ustaw do 1997 r. spowodowało, że mamy dość spory zapas rozstrzygnięć wykładniowych Trybunału Konstytucyjnego, których obowiązywanie zostało uchylone wraz z wejściem w życie Konstytucji RP. Przywrócenie legalnej wykładni ustaw spowodowałoby już na starcie istnienie szeregu wiążących wykładni opartych na przepisach nadal obowiązujących.
K. Ustawodawstwo polskie zmienia się bardzo szybko, stąd ten bagaż zaszłości nie byłby tak wielki i pomocny.
TMN. To prawda, że uchylona ustawa będąca przedmiotem wykładni czyni tę ostatnią nieaktualną. Te historyczne już wykładnie mogą jednak być pomocne przy dokonywaniu wyjaśnień aktualnie obowiązujących przedmiotowo nowych przepisów.
K. Co z tego będzie miał przeciętny Kowalski?
TMN. Sam fakt przywrócenia legalnej wykładni ustaw spowoduje przewartościowanie modelu prawnego. Przykładowo, jeżeli Kowalski będzie miał do rozstrzygnięcia przed sądem sprawę legalności stałego zatrudnienia w ramach umowy zlecenia i pozyska wiążącą wykładnię stwierdzającą niedopuszczalność wykonywania takiej pracy w cywilno-prawnym porządku, to każdy inny obywatel zatrudniony w podobnych warunkach będzie mógł skutecznie domagać się tego samego.
K. Przecież dzisiaj jest podobnie. Każdy ma prawo ze swoją sprawą wystąpić do sądu. Co zatem zmieni istnienie legalnej wiążącej wykładni ustaw?
TMN. To prawda. Tyle, że nie ma wiążącej wykładni zobowiązującej sądy do jednolitego orzecznictwa i z tego powodu zatrudnieni w podobnych warunkach Kowalski i Nowak mogą przed sądami uzyskać odmienne treściowo orzeczenia, co nie byłoby dopuszczalne w warunkach funkcjonowania legalnej wykładni ustaw. Poza tym, istnienie wiążącej wykładni w omawianej sprawie daje możliwość skutecznego oddziaływania Państwowej Inspekcji Pracy w kwestii eliminacji cywilno-prawnego zatrudnienia w miejsce stosunku pracy.
K. A dzisiaj tego PIP nie może robić?
TMN. Może i robi, ale są to działania nieskuteczne, bo nie ma wiążącej wykładni i dlatego każdy problem sporny wymaga indywidualnego rozstrzygnięcia sądowego, a brak tej wykładni sprzyja niejednolitości orzecznictwa.
K. Czy legalna wykładnia ustaw miałaby wpływ na ogólną znajomość prawa przez społeczeństwo?
TMN. Oczywiście, że tak. Dzisiaj obywatel zwracający się pisemnie do dowolnego urzędu ze swoją sprawą otrzymują często obszerną odpowiedź interpretacyjną, na końcu której znajduje się dopisek, że niniejsza opinia nie ma charakteru wiążącego.
K. To jest kompletny absurd, bo po co wydawać opinie, które nie mają większej doniosłości prawnej?
TMN. Słuszna uwaga, dlatego powinniśmy starać się naprawić błąd konstytucyjny i doprowadzić do przywrócenia legalnej, wiążącej wykładni ustaw, gdyż jej funkcjonowanie jest każdemu w codziennych sprawach urzędowych niezbędnie potrzebne.
cdn.